Η άνοια είναι μια επίκτητη και εμμένουσα έκπτωση των διανοητικών ικανοτήτων, που επηρεάζει πολλαπλά γνωστικά πεδία, και είναι αρκετά σοβαρή ώστε να δημιουργεί πρόβλημα στην καθημερινή, επαγγελματική και κοινωνική ζωή του ατόμου. Είναι ένας γενικός όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την απώλεια της μνήμης, διανοητικότητας, λογικής, κοινωνικότητας και αυτών που θεωρούνται φυσιολογικές συναισθηματικές αντιδράσεις. Ποια άτομα προσβάλλονται από άνοια;
Τα περισσότερα άτομα με άνοια είναι προχωρημένης ηλικίας. Το γεγονός αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι όλα τα ηλικιωμένα άτομα θα πάθουν κάποια στιγμή άνοια, καθώς αυτή δεν αποτελεί μια φυσιολογική εξέλιξη των γηρατειών. Άνοια μπορεί να συμβεί σε οποιοδήποτε άτομο, αλλά είναι συνηθέστερο μετά την ηλικία των 65 χρονών. Άτομα στα σαράντα και στα πενήντα τους μπορεί επίσης να πάσχουν από άνοια.
Υπάρχουν πολλές διαφορετικές μορφές άνοιας και η καθεμία έχει τις δικές της αιτίες.
Μερικές απ' τις συνηθέστερες μορφές άνοιας είναι:
· Νόσος Αλτσχάιμερ
· Αγγειακή άνοια
· Νόσος Πάρκινσον
· Άνοια με Λιούη σώματα
· Εκφυλισμός Προσθίου Εγκεφαλικού Λοβού
· Νόσος Χάντιγκτον
· Άνοια που σχετίζεται με το αλκοόλ (Σύνδρομο Κορσάκωφ)
· Νόσος Κρουτσφέλντ-Τζάκομπ
· Άνοια με σωμάτια του Lewy
· Μετωποκροταφική άνοια
Προειδοποιητικά σημάδια
· Απώλεια μνήμης που καθιστά το άτομο δυσλειτουργικό στην καθημερινότητά του
· Δυσκολία ολοκλήρωσης καθημερινών δραστηριοτήτων
· Χωρικός και χρονικός αποπροσανατολισμός
· Προβλήματα στο λόγο
· Μειωμένη κριτική ικανότητα
· Τοποθέτηση αντικειμένων σε λανθασμένη θέση
· Αναπάντεχες αλλαγές στην συμπεριφορά
· Απώλεια πρωτοβουλίας
Διάγνωση της άνοιας
Στη διαγνωστική διαδικασία των ανοϊκών συνδρόμων, δύο είναι οι προκλήσεις: η διάγνωση της άνοιας, δηλαδή ο διαχωρισμός του ανοϊκού ασθενούς από τον μη ανοϊκό και η εύρεση του τύπου της άνοιας. Η διαγνωστική διαδικασία της άνοιας περιλαμβάνει:
· Ιατρική και νευροψυχολογική εκτίμηση
· Αιματολογικές εξετάσεις
· Απεικονιστικές μέθοδοι
· Συμπληρωματικές εξετάσεις (ηλεκτροεγκεφαλογράφημα, ανάλυση του ΕΝΥ, έλεγχος για μεταλλάξεις σε ασθενείς με οικογενειακό ιστορικό αυτοσωμικής επικρατούσας άνοιας και βιοψία για καθορισμό σπάνιων ανοιών).
Ο ρόλος του λογοθεραπευτή
Η λογοθεραπευτική παρέμβαση στην άνοια γίνεται εξατομικευμένα, ανάλογα με τα γνωστικά ελλείμματα, το στάδιο της νόσου όπου βρίσκεται ο ασθενής, τις προσδοκίες και τη διάθεση του ασθενή για συνεργασία. Στην άνοια, οι θεραπευτικοί στόχοι δεν εφαρμόζονται μόνο στον ίδιο τον ασθενή αλλά και στα μέλη της οικογένειας και τους φροντιστές τους.
Η στοχευμένη λογοθεραπεία κατευθύνεται άμεσα προς την αποκατάσταση του ανοϊκού ασθενή Σε πολλές περιπτώσεις, η κατάσταση επιβαρύνεται από την περιορισμένη προσοχή, τις διαταραχές μνήμης, την περιορισμένη οξυδέρκεια και την έλλειψη κινήτρου.
Ο βασικός στόχος της λογοθεραπείας για τους ανοϊκούς ασθενείς είναι να διατηρήσουν την επικοινωνία για όσο το δυνατόν περισσότερο. Οι θεραπευτικές αρχές περιλαμβάνουν την αντιμετώπιση της εξέλιξης της υποκείμενης νόσου αλλά και την θέσπιση ενός προγράμματος αποκατάστασης που εκμεταλλεύεται τις σχετικά διατηρημένες συμπεριφορές και διδάσκει στον φροντιστή απλούς και συγκεκριμένους τρόπους συνδιαλλαγής.
Σταμάτη Νίκη, Λογοθεραπεύτρια.
Μέλος του Συλλόγου Επιστημόνων Λογοπαθολόγων Λογοθεραπευτών Ελλάδος
"Λόγος & Γραφή" (Αχαρνές)
Κέντρο Επικοινωνίας, Λόγου,
Ανάγνωσης & Γραφής
