Φυσικά, το πρώτο μέλημα αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου είναι η συζήτηση σχετικά με όλα τα θέματα που μπορεί να προσελκύουν το ενδιαφέρον του παιδιού. Βρείτε ή δημιουργήστε ευκαιρίες να μοιραστείτε με το παιδί τις εμπειρίες σας, τα συναισθήματά σας, τις Αξίες, τις προσδοκίες σας, τους στόχους. Βάλτε ρεαλιστικούς, βραχυπρόθεσμους στόχους για το παιδί κι εξηγήστε του τι περιμένετε να κάνει.
• Τα επιτραπέζια παιχνίδια, όποια κι αν επιλέξετε, βοηθούν στη συγκέντρωση προσοχής, την εγρήγορση, τη συνεργασία, την αναμονή για τη σειρά, την αύξηση του κινήτρου για επίτευξη – νίκη, την άμιλλα, τη συγκέντρωση σε στόχο, την εξοικείωση με την ήττα – αποτυχία.
• Η επίλυση προβλημάτων απλών, καθημερινών καταστάσεων, ανάλογα με το επίπεδο κοινωνικής προσαρμογής του παιδιού είναι πολύ σημαντική. Στόχος εδώ είναι να σκεφτείτε απλές καταστάσεις στις οποίες είναι πιθανόν να βρεθεί αντιμέτωπο ένα παιδί και να ζητήσετε να σας πει ‘Τι θα έκανε αν…………;’ . Παραδείγματα προβλημάτων προς επίλυση, προσαρμοσμένα στο παιδί, θα σας δοθούν από το κέντρο.
• Η δομή του σπιτιού είναι μία σημαντική αφορμή για να οργανώσετε τις γνώσεις του παιδιού. Ξεκινάμε από την οργάνωση σε δωμάτια, χρησιμοποιώντας πρώτα τα πραγματικά δωμάτια του σπιτιού, οδηγώντας το παιδί στο καθένα από αυτά και ζητώντας του να πει τη χρησιμότητα
(τι κάνουμε στην κουζίνα;) και τα βασικά αντικείμενα - συσκευές που βρίσκονται σε αυτό. Η οργάνωση του σπιτιού, έπειτα γίνεται μέσα από εικόνες που θα σας δοθούν από το κέντρο και στο τέλος από μνήμης. Ανάλογα με την ανταπόκριση του παιδιού, κάνουμε ερωτήσεις για όλα τα δωμάτια εναλλάξ και ζητάμε συνδυαστικές ερωτήσεις. (Π.χ. Σε ποιο δωμάτιο βρίσκεται ο νιπτήρας και σε ποιο ο νεροχύτης; Σε ποια δωμάτια έχουμε πετσέτες, κρεβάτια κτλ; Τι βάζουμε στα ντουλάπια της κουζίνας, τι στα ντουλάπια του μπάνιου και τι στη ντουλάπα του δωματίου; Τι κόβεις με το ψαλίδι του γραφείου και τι με το μαχαίρι της κουζίνας;)
• Η χρήση αντικειμένων καθημερινής χρήσης είναι βοηθητική στην οργάνωση των παιδιών. Η δομή του σπιτιού κι εδώ μας δίνει πολλές ευκαιρίες οργάνωσης κι εμπέδωσης της κεκτημένης γνώσης. Ζητάμε από το παιδί να μας πει τη χρήση ηλεκτρικών συσκευών του σπιτιού ( ‘Τι κάνουμε στην κουζίνα; Τι βάζουμε στο ψυγείο; Τι κάνεις με το πιστολάκι για τα μαλλιά; Τι κάνεις στη ζυγαριά; Τι κάνουμε στο πλυντήριο, την τηλεόραση, στην τοστιέρα; κτλ), τη χρήση αντικειμένων σπιτιού (Τι κάνεις στον καθρέφτη; Τι βάζεις στην κατσαρόλα, στο γραφείο, στη ντουλάπα του δωματίου, στα ντουλάπια της κουζίνας, στην παπουτσοθήκη, στο ψυγείο, στο συρτάρι; κτλ)
• Ερωτησεις καθημερινής ζωής: Βάλτε τα παιδιά στη διαδικασία να σας απαντήσουν σε ερωτήσεις με το ‘Πότε;’ (Πότε κρατάς ομπρέλα; Πότε ανοίγεις το καλοριφέρ, τον ανεμιστήρα; Πότε φοράς πιτζάμες; Πότε φοράς αντιηλιακό; κτλ), το ‘Γιατί;’ (Γιατί κοιμάσαι; Γιατί πίνεις νερό; Γιατί έχουμε το πιστολάκι; Γιατί έχουμε το πλυντήριο; Γιατί πλένεις τα δόντια σου; Γιατί βάζουμε τα τρόφιμα στο ψυγείο; Γιατί κάνουμε μπάνιο; κτλ). Οι ερωτήσεις αυτές κυμαίνονται από ερωτήσεις πληροφοριακές (Πότε φοράς καπέλο;) έως κι ερωτήσεις κρίσεως (Γιατί κάνουμε μπάνιο;), ανάλογα με τη δυνατότητα απόκρισης του παιδιού.
• Η κατηγοριοποίηση βοηθά στην οργάνωση των γνώσεων του παιδιού. Πολλά παιδιά έχουν πολλές μεμονωμένες γνώσεις, δυσκολεύονται όμως να τις οργανώσουν στο μυαλό τους, με αποτέλεσμα να δίνουν την εντύπωση ότι δε γνωρίζουν. Βοηθήστε στην κατηγοριοποίηση και τη μνημονική ικανότητα παίζοντας παιχνίδια, όπως ‘Ποιος θα πει (ή ποιος θα γράψει, αν το παιδί έχει κατακτήσει τη δεξιότητα γραφής) τα πιο πολλά ζώα του δάσους;’ Οι βασικές κατηγορίες που χρησιμοποιούμε είναι: Ζώα / Φρούτα / Λαχανικά / Φαγητά (υγιεινά – ανθυγιεινά) / Γλυκά / Ρούχα (αντρικά – γυναικεία – παιδικά) / Δωμάτια σπιτιού / Έπιπλά / Επαγγέλματα / Μεταφορικά Μέσα / Συναισθήματα / Ηλεκτρικές Συσκευές κτλ.
• Βρίσκουμε γενικά θέματα που απαιτούν από το παιδί να συγκεντρωθεί και να ανακαλέσει πληροφορίες. Προτεινόμενα θέματα είναι : ‘Κόπηκε το ρεύμα: ποιες συσκευές δε λειτουργούν;’ ‘Η τσάντα της θαλάσσης: τι θα βάλουμε μέσα;’ ‘Φεύγουμε ταξίδι : τι θα βάλουμε στη βαλίτσα;’ ‘Η τσάντα του σχολείου: τι θα πάρουμε μαζί;’ ‘Κάνει κρύο : τι θα κάνεις;’ Κάνει ζέστη: τι θα κάνεις;’
• Εξαιρετικά βοηθητικές μπορούν να είναι αντίστοιχες ερωτήσεις κοινωνικών καταστάσεων που απαιτούν από το παιδί κοινωνική ωριμότητα, ετοιμότητα και ανταπόκριση. Τέτοιες ερωτήσεις συμπεριλαμβάνονται στην επίλυση κοινωνικών προβλήματος σε κοινωνικές καταστάσεις και θα σας δοθούν μαζί. (π.χ. Τα θα κάνεις αν σε χτυπήσει ένας συμμαθητής σου; Τι θα κάνεις, αν ξεχάσεις το τετράδιο σπίτι σου; τι θα κάνεις, αν χαθείς στο σουπερ-μάρκετ κτλ)
• Το παιχνίδι του κρυμμένου θησαυρού (κρύβουμε ένα μικρό, αγαπημένο αντικείμενο του παιδιού στο δωμάτιο και του ζητάμε να το βρει, λέγοντας ‘κρύο’, όταν το παιδί είναι μακριά και ‘ζεστό’ όταν το παιδί είναι κοντά). Το παιχνίδι αυτό απαιτεί από το παιδί να έχει καλή γνώση του χώρου του σπιτιού, να φανταστεί πιθανές κρυψώνες, να προσανατολίζεται στο χώρο, να συγκεντρώνετε σε ένα στόχο, να αποκωδικοποιεί το ‘ζεστό – κρύο’, να επιδιώκει την επίτευξη κτλ. Προσπαθούμε να ανεβάσουμε το κίνητρο του παιδιού, δείχνοντας κι εμείς ενθουσιασμό με το παιχνίδι κι εναλλάσσοντας τους ρόλους εκείνου που κρύβει κι εκείνου που προσπαθεί να βρει.
• Παιχνίδι παρατηρητικότητας : παρατήρησε και πες μου 3 κόκκινα / πράσινα αντικείμενα στο δωμάτιο. Παρατήρησε και πες 3 αντικείμενα στο δωμάτιο που κάνουν θόρυβο, που μυρίζουν, που φωτίζουν, που ζεσταίνουν κτλ
• Ζητάμε από το παιδί να περιγράψει με απλές προτάσεις καθημερινές δραστηριότητες. Στόχος είναι να ‘σπάσει’ καθημερινές δραστηριότητες στα μέρη τους και να τα εκφράσει λεκτικά διατηρώντας τη σειρά των ενεργειών και σωστή δομή στις προτάσεις. Παράδειγμα, ‘Τι θα κάνεις για να πλύνεις τα δόντια σου;’ ‘Παίρνω την οδοντόβουρτσα, ανοίγω την οδοντόκρεμα, βάζω πάνω στην οδοντόβουρτσα λίγη ποσότητα οδοντόκρεμας και κλείνω την οδοντόκρεμα. Έπειτα, βάζω την οδοντόβουρτσα στα δόντια μου και τα πλένω καλά. Ξεπλένω το στόμα μου με πολύ νερό. Ξεπλένω την οδοντόβουρτσα και τη βάζω στη θέση της. Παίρνω την πετσέτα, σκουπίζω το στόμα μου και τη βάζω στη θέση της.
ΘΕΜΑΤΑ: Φτιάχνω τοστ. Φτιάχνω το γάλα μου. Στρώνω το τραπέζι. Ετοιμάζομαι για ύπνο. Κάνω μπάνιο. Ετοιμάζω την τσάντα του σχολείου. Ετοιμάζομαι για μπάνιο στη θάλασσα. Παίρνω τηλέφωνο. Κτλ
Σε παιδιά που έχουν κατακτήσει τη γραφή και την ανάγνωση , προτείνονται δραστηριότητες, όπως αυτές που προαναφέρθησαν αξιοποιώντας την ικανότητά τους να τις καταγράφουν γραπτά.
• Για παράδειγμα, στις ερωτήσεις κατηγοριοποίησης κατάλληλο είναι το γνωστό παιχνίδι ‘Πρόσωπο – Ζώο – Πράγμα’, που εμπλουτίζεται ανάλογα με το εύρος των γνώσεων του παιδιού.
• Επίσης, προτείνονται παιχνίδια φωνολογικής ενημερότητας (‘Ποιος θα πει τις πιο πολλές λέξεις που αρχίζουν από ‘α’;), σταυρόλεξα, ακροστιχίδες, κρεμάλα κτλ
• Ενισχύουμε τη μνημονική ικανότητα ζητώντας από το παιδί να ανακαλέσει όσο πιο
Για τις παραπάνω δραστηριότητες, και για όσες άλλες εσείς φανταστείτε, απαιτείται καλή διάθεση από τους γονείς και η αίσθηση του παιχνιδιού. Τα παιδιά περνούν αρκετό χρόνο σε χώρους ‘εκπαίδευσης’ και το τελευταίο που θέλουμε είναι να μετατρέψουμε το σπίτι ή το αυτοκίνητο έναν από αυτούς. Προσπαθήστε να επιλέξετε τις δραστηριότητες εκείνες στις οποίες τα παιδιά μπορούν να ανταποκριθούν, ώστε να τους δώσετε την ευκαιρία να νικήσουν, γεγονός που θα φτιάξει τη διάθεση τους, θα τους δώσει κίνητρο να συνεχίσουν, θα βελτιώσει την αυτοεκτίμησή τους. Αν έχετε και άλλα παιδιά, μπορούν να παίξουν κι εκείνα μαζί σας.
Καλή επιτυχία και καλή διασκέδαση !!!
Κεχρή Σωτηρία
"Λόγος & Γραφή" (Αχαρνές)
Κέντρο Επικοινωνίας, Λόγου,
Ανάγνωσης & Γραφής
Κέντρο Επικοινωνίας, Λόγου,
Ανάγνωσης & Γραφής
ΚΕΧΡΗ ΣΩΤΗΡΙΑ
ΛΟΓΟΣ & ΓΡΑΦΗ
