Συχνά, μας επισκέπτονται οικογένειες που αντιμετωπίζουν προβλήματα συμπεριφοράς με τα παιδιά τους : ανυπακοή, αντιδραστικότητα, εκρήξεις οργής και άρνηση σε κανόνες.
Τέτοιου είδους συμπεριφορές χρειάζονται περαιτέρω διερεύνηση.
Τέτοιου είδους συμπεριφορές χρειάζονται περαιτέρω διερεύνηση.
Κατ’ αρχάς, εξετάζουμε αν οι δυσλειτουργικές συμπεριφορές είναι γενικευμένες στα διαφορετικά περιβάλλοντα του παιδιού ή αν είναι μεμονωμένες σε ένα περιβάλλον. Κυρίως, εξετάζουμε τη συμπεριφορά του παιδιού στην οικογένεια και το σχολείο. Αν οι δυσκολίες είναι γενικευμένες, παροτρύνουμε για συμβουλευτική τους γονείς και για διάγνωση το παιδί, καθώς μπορεί να δυσκολεύεται να ελέγξει τη συμπεριφορά και τα συναισθήματά του λόγω κάποιας εγγενούς δυσκολίας (π.χ ΔΕΠ-Υ, Υπερκινητικότητα, άλλες αναπτυξιακές διαταραχές) ή λόγω κάποιων συναισθηματικών δυσκολιών (συγκρουσιακό περιβάλλον στο σπίτι, σχολικός εκφοβισμός, διαζύγιο γονέων , χαμηλή αυτοεκτίμηση κλπ).
Σε περίπτωση που οι ‘δύσκολες’ συμπεριφορές εντοπίζονται κυρίως στο οικογενειακό περιβάλλον, θα πρέπει να αναζητήσουμε εκεί τα αίτια. Γενικά, όσο σημαντική είναι η συναισθηματική ασφάλεια μέσα στην οικογένεια, σχεδόν τόσο σημαντική είναι η θέσπιση ορίων, δίκαιων και κατανοητών από τα παιδιά.
Υπάρχουν τρεις γενικές κατηγορίες σχετικά με τους κανόνες που θέτουν οι οικογένειες :
1) Οικογένειες που δεν καταφέρνουν να θέσουν σαφή και ξεκάθαρα όρια: στις περιπτώσεις αυτές οι κανόνες δεν είναι κατανοητοί από τα παιδιά, δεν είναι σταθεροί :τη μία ημέρα ο γονέας θεωρεί μη αποδεκτή μία συμπεριφορά, την επόμενη είναι ανεκτικός σε αυτή η συμπεριφορά, αλλά επικρίνει μία άλλη, ουσιαστικά ανάλογα με τη δική του κούραση ή διάθεσή. Επίσης, οι κανόνες εδώ δεν τηρούνται, εκτοξεύονται μόνο ως απειλές και δεν εφαρμόζονται, άρα οι γονείς αυτο-ακυρώνονται.
2) Οικογένειες με άκαμπτα και ανελαστικά όρια : Οι κανόνες εδώ είτε είναι χαοτικοί, είτε άκαμπτοι :δε λαμβάνουν δηλαδή υπ’ όψιν τις ιδιαίτερες ανάγκες των παιδιών, ανάλογα με την ηλικία τους, την αναπτυξιακή φάση που βρίσκονται ή τη συγκεκριμένη συνθήκη, είναι αυστηροί. Επίσης, δεν είναι δίκαιοι (βάζω έναν κανόνα με βάση τις δικές μου ανάγκες και όχι τη διαπαιδαγώγηση του παιδιού, αδικώ ένα παιδί σε σχέση με τα αδέρφια του ή παρερμηνεύω τη συμπεριφορά του).
- Οι οικογένειες των δύο αυτών κατηγοριών δημιουργούν ένα ανασφαλές συναισθηματικά περιβάλλον για τα παιδιά τους, στο οποίο αισθάνονται αδικία, μοναξιά, ανασφάλεια και είναι πιθανό να λειτουργήσουν είτε με εσωστρέφεια, χαμηλή αυτοεκτίμηση και αναστολή, είτε με αντιδραστικότητα, ανυπακοή, εκρήξεις οργής.
3) Η τρίτη κατηγορία αποτελείται από οικογένειες που θέτουν σαφείς και αναγνωρισμένους κανόνες, ξεκάθαρα όρια και έχουν σταθερή στάση απέναντι στο παιδί, με κοινή στάση των δύο γονέων στις αποδεκτές και μη αποδεκτές συμπεριφορές. Όλα αυτά σε ένα κλίμα συναισθηματικής σταθερότητας και ασφάλειας. Στις οικογένειες αυτές τα παιδιά αποκτούν καλή αυτοεκτίμηση, ηθικές αξίες, αίσθηση σταθερότητας και ασφάλειας και τείνουν να δημιουργούν ποιοτικές σχέσεις.
Σωτηρία Κεχρή
Ψυχολόγος- Οικογενειακή Θεραπεύτρια
Διευθύντρια ‘Λόγος & Γραφή’
