Ο Βρετανός ψυχίατρος John Bowlby γεννήθηκε το 1907 και ήταν
μέλος μίας οικογένειας που ανήκε σε υψηλή κοινωνική τάξη. Οι γονείς του
ανέθεσαν την ανατροφή του σε γκουβερνάντες , του επέτρεψαν να τρώει στο ίδιο
τραπέζι μαζί τους μετά τα 12 έτη και τον έστειλαν εσώκλειστο σε σχολείο,
προκειμένου να του εξασφαλίσουν την ανώτερη δυνατή μόρφωση. Με αυτό το ιστορικό
που δε θυμίζει σε τίποτα την κλασσική ελληνική οικογένεια (!), ο Bowlby αργότερα ανέπτυξε τη θεωρία του
συναισθηματικού δεσμού (Θεωρία Προσκόλλησης, Attachment).
Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, η ποιότητα του δεσμού με αγαπημένα πρόσωπα, κυρίως με το πρώτο πρόσωπο που επικοινωνεί το βρέφος, συνήθως τη μητέρα, από τους 6 πρώτους μήνες έως τα 3 χρόνια , είναι εκείνη που καθορίζει σε ένα βαθμό τόσο την προσωπικότητα του ενήλικου ατόμου, όσο και τα πρότυπα συναλλαγής με τους άλλους ανθρώπους που θα υιοθετήσει ως ενήλικας. Ένας άνθρωπος, δηλαδή , που έχει αναγκαστεί για κοινωνικούς λόγους να μεγαλώσει σε απόσταση από τους γονείς του έρχεται να επισημάνει τη σημασία της κοντινής συναισθηματικής σχέσης, της σχέσης που εμπνέει ασφάλεια και αίσθηση του 'ανήκειν', σε αντιπαράθεση μα τα υλικά αγαθά και την κοινωνικο-οικονομική κατάσταση της οικογένειας. Ο ίδιος έχοντας δουλέψει με παραβατικούς εφήβους κατέληξε πως 'πίσω από τη μάσκα της αδιαφορίας υπάρχει απέραντη δυστυχία και πίσω από τη φαινομενική αναισθησία, υπάρχει απόγνωση', αποδίδοντας έτσι την παραβατικότητα σε συναισθηματική αποστέρηση.
Όταν δουλεύουμε με οικογένειες ή ζευγάρια, τα μέλη τους
συχνά αφιερώνουν πολύτιμο χρόνο να εξιστορούν τα περιστατικά που τους έφεραν σε
διένεξη, έχουν αγωνία να επιβεβαιώσει ο θεραπευτής 'ποιος έχει δίκιο' και
'ποιος φταίει', να αποδείξουν ότι έχουν αδικηθεί. Αφιερώνουν μέρος της
συνεδρίας για να περιγράψουν τα δυσλειτουργικά σχήματα που επαναλαμβάνονται
ξανά και ξανά και να επιβεβαιώσουν το αδιέξοδό τους. Ο θεραπευτής μπορεί να προχωρήσει στην
επεξεργασία και ανάλυση αυτών των συγκρούσεων, μπορεί ωστόσο, να εστιάσει την προσοχή του στο πόσο ασφαλή
αισθάνονται τα μέλη της οικογένειας μέσα σε αυτό που έχουν χτίσει και πόση
εμπιστοσύνη έχουν ότι οι άλλοι είναι συναισθηματικά συνδεδεμένοι μαζί τους,
ακόμα και τη στιγμή των μεγάλων συγκρούσεων. Όλοι μαζί καλούνται να
διερευνήσουν αν τελικά η αίσθηση μοναξιάς ή απόρριψης είναι που δημιουργούν το
πρόβλημα και την ανάγκη δικαίωσης.
Το σημαντικό, λοιπόν, δεν είναι αυτό που χωρίζει τα μέλη της οικογένειας, αλλά αυτό που τα ενώνει. Σύμφωνα με τη 'θεωρία του συναισθηματικού δεσμού' και αξιοποιώντας την σε ενήλικες, ζευγάρια και οικογένειες τόσο τα παιδιά, όσο και οι ενήλικες έχουν απόλυτη ανάγκη για ασφαλή, συνεχή, συναισθηματική και σωματική εγγύτητα. Ακόμα και στους ρυθμούς της σύγχρονης ζωής και στις απαιτητικές συνθήκες που διανύουμε, το σημαντικό παραμένει η σχέση μας με τους δικούς μας ανθρώπους και κυρίως τα μέλη της οικογένειάς μας. Αυτή είναι η ποιότητα στη δική μας ζωή, αλλά και η 'υποχρέωση' μας απέναντι στα παιδιά μας.
Το σημαντικό, λοιπόν, δεν είναι αυτό που χωρίζει τα μέλη της οικογένειας, αλλά αυτό που τα ενώνει. Σύμφωνα με τη 'θεωρία του συναισθηματικού δεσμού' και αξιοποιώντας την σε ενήλικες, ζευγάρια και οικογένειες τόσο τα παιδιά, όσο και οι ενήλικες έχουν απόλυτη ανάγκη για ασφαλή, συνεχή, συναισθηματική και σωματική εγγύτητα. Ακόμα και στους ρυθμούς της σύγχρονης ζωής και στις απαιτητικές συνθήκες που διανύουμε, το σημαντικό παραμένει η σχέση μας με τους δικούς μας ανθρώπους και κυρίως τα μέλη της οικογένειάς μας. Αυτή είναι η ποιότητα στη δική μας ζωή, αλλά και η 'υποχρέωση' μας απέναντι στα παιδιά μας.
Σωτηρία Κεχρή
Ψυχολόγος – Οικογενειακή Θεραπεύτρια
Διευθύντρια ‘Λόγος & Γραφή’
