Όταν το άτομο βρίσκεται
στην εφηβεία, βιώνει μία έντονα κοινωνική περίοδο της ζωής του, κατά την οποία δοκιμάζει διάφορες μορφές αλληλεπιδράσεων με άλλα άτομα,
καθώς «ρυθμίζει» τις κοινωνικές του στάσεις και δεξιότητες. Παράλληλα, συχνά οι
σχέσεις με τους γονείς και άλλα πρόσωπα κύρους δοκιμάζονται, αφού ο έφηβος
καλείται να βρει τη δική του «φωνή» και ταυτόχρονα να διαχειριστεί πολλά και
έντονα (και συχνά πρωτόγνωρα) για τον ίδιο συναισθήματα, τα οποία τον
κατακλύζουν. Επίσης, θα πρέπει να βρει την κατάλληλη ισορροπία μεταξύ των
συναισθηματικών προκλήσεων, των αλλαγών στο σώμα του και των σχολικών (και
εξωσχολικών) υποχρεώσεών του. Πώς θα μπορούσε αυτό το άτομο, το οποίο βρίσκεται
εν μέσω μιας συναισθηματικής καταιγίδας να βοηθηθεί και όχι μόνο να μη φτάσει
στην εξουθένωση αλλά και να αναπτυχθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο;
Σύμφωνα με έρευνες (Wood, 2009· Arias-Pujol & Anguera, 2017), οι ομάδες εφήβων
αποτελούν μία πολύ καλή δίοδο έκφρασης και εκφόρτισης συναισθημάτων σε ασφαλές
περιβάλλον, καθώς και πρόσφορο έδαφος για κοινωνική μάθηση μέσω της παρατήρησης
και αλληλεπίδρασης με τους άλλους. Ακόμη, μέσω της ενεργού συμμετοχής, της
ψυχοεκπαίδευσης και της ενθάρρυνσης από τον ειδικό αλλά και τα υπόλοιπα μέλη
της ομάδας, οι έφηβοι αποκτούν γνώσεις και κατακτούν δεξιότητες που μπορούν να
αξιοποιήσουν σε οποιαδήποτε φάση της μετέπειτα ζωής τους.
Πιο αναλυτικά, μέσω της
ψυχοεκπαίδευσης οι έφηβοι ενημερώνονται σχετικά με διάφορες δυσκολίες ή
ξεχωριστές καταστάσεις που μπορεί να αντιμετωπίσει κανείς στην ψυχική του
υγεία. Ακόμη, μαθαίνουν τεχνικές και μεθόδους συναισθηματικής αυτορρύθμισης και
εκφόρτισης με στόχο την επίτευξη της ψυχικής ισορροπίας και ευημερίας, και τους
δίνεται η ευκαιρία να διευρύνουν τις γνώσεις τους σχετικά με τα παραπάνω.
Επιπλέον, υπό την
καθοδήγηση του ειδικού ψυχικής υγείας, δημιουργείται ένα κλίμα αποδοχής, όπου
κάθε έφηβος μπορεί να εκφραστεί άνετα και να μοιραστεί οποιονδήποτε
προβληματισμό ή ζήτημα που τον απασχολεί με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας.
Σταδιακά, καθώς οι έφηβοι-συμμετέχοντες αποκτούν μεγαλύτερη οικειότητα μεταξύ
τους και με τον ειδικό που συντονίζει την ομάδα, καλλιεργείται το αίσθημα
ενότητας και η αίσθηση του ανήκειν. Έτσι, η ομάδα γίνεται όλο και πιο ενωμένη
και τα μέλη της απολαμβάνουν όλο και περισσότερη ασφάλεια.
Τα παραπάνω αποτελούν
πρόσφορο έδαφος για κοινωνικοποίηση και εκμάθηση υγιών μοτίβων κοινωνικών
σχέσεων. Έχοντας αυτές τις θετικές αναπαραστάσεις κοινωνικής αλληλεπίδρασης, ο
έφηβος μπορεί σταδιακά να αποκτήσει εργαλεία κοινωνικής σύνδεσης και ανάπτυξης.
Ταυτόχρονα, ο συντονιστής της ομάδας παρατηρεί και καταγράφει τις δυναμικές που
εξελίσσονται εντός της, με στόχο να τις αξιοποιήσει με τον καλύτερο δυνατό
τρόπο προς την εξυπηρέτηση των στόχων της ομάδας.
Σε συνδυασμό με όλα τα
προαναφερθέντα, η συμμετοχή σε ομάδες εφήβων αποτελεί ένα δημιουργικό και
εποικοδομητικό τρόπο να περνά ο έφηβος το χρόνο του, ενώ παράλληλα του δίνεται
η ευκαιρία να γνωρίσει καλύτερα τον εαυτό του και τους συνομήλικούς του. Του
δίνεται, κοντολογίς, μία χρήσιμη πυξίδα για να μπορέσει να αναδυθεί ψυχικά
υγιής και ακόμη πιο ικανός από την ψυχική καταιγίδα στην οποία τον βρήκαμε στην
αρχή.
Στόχος κάθε παρέμβασης
ψυχικής υγείας σε παιδιά και εφήβους, είναι να δημιουργηθούν γενιές ψυχικά
υγιείς για έναν πληθυσμό με ικανότητες αυτορρύθμισης και διαχείρισης
συναισθημάτων, με γνώση για τους φορείς από όπου μπορούν να δεχθούν βοήθεια,
εξαλείφοντας το στίγμα γύρω από τις ψυχικές ασθένειες ή τις συναισθηματικά
δύσκολες στιγμές που ενδέχεται να βιώσουν. Όλα αυτά, πάντα με συμμάχους τους
γονείς και τους ειδικούς ψυχικής υγείας!
Αγγελική
Δασκαλάκη, Ψυχολόγος MSc.
Βιβλιογραφικές Αναφορές
Arias-Pujol, E.,
& Anguera, M. T. (2017). Observation of Interactions in Adolescent Group
Therapy: A Mixed Methods Study. Frontiers in psychology, 8, 1188
Cramer-Azima F.
J. (2002). Group psychotherapy for children and adolescents, in Child and Adolescent Psychiatry: A
Comprehensive Textbook, Philadelphia, PA: Lippincott Williams Wilkins
Dies, D. R.
(1996). The unfolding of adolescent groups: A five-phase model of development.
In P. Kymissis & D. A. Halperin (Eds.), Group
therapy with children and adolescents (pp. 35-53). Washington, DC: American
Psychiatric Press
Hoag M. J. & Burlingame G. M. (1997· 2009)
Evaluating the Effectiveness of Child and Adolescent Group Treatment: A
Meta-Analytic Review, Journal of Clinical
Child Psychology, 26:3, 234-246
Maclennan, B. W.
& Dies, K. R. (1992). Group counseling
and psychotherapy with adolescents. New York, NY: Columbia University Press
Wood, D. (2009).
Group Therapy for Teens: Clinical Paper.
Mental Health Matters. Ανακτήθηκε από: https://mental-health-matters.com/group-therapy-for-teens-clinical-paper/
